74 bài Waka – Ryokan Taigu (Lương Khoan Đại Ngu, 良寛大愚; 1758–1831)

Thế gian đầy buồn đau
nếu như tôi hiểu rõ
ngay từ buổi ban đầu
tôi đã làm cây cỏ
trong một miền núi sâu.

*
Giữa một chiều mùa thu
vị sư già đứng đó
lắng nghe tiếng dế ru
đằng xa ngôi làng nhỏ
đã chìm trong sương mù.

*
Trong bình bát cúng dường
bồ công anh hoà quyện
với đồng thảo ngát hương
thành tâm tôi dâng tiến
lên chư Phật mười phương.

*
Ngôi làng trong núi xa
lá phong rơi lả tả
thật khó để nhận ra
trong những ngày lạnh giá
cơn mưa nào ghé qua.

*
Đi vào miền núi sâu
chỉ vì tôi muốn tránh
tiếng sóng giữa đêm thâu
thế nhưng sao cô quạnh
khi thông réo trên đầu.

*
Xin vì tôi thương tình!
thổi nhẹ thôi giông bão
đêm giữa cuộc hành trình
tôi ngủ trên tay áo
của tăng phục trắng tinh.

*
Thời gian đà trôi xa
không một ai có thể
giữ được tháng ngày qua
vậy mà sao ý nghĩ
vấn vương hoài bên ta?

*
Chúng ta đã hứa rằng
sẽ gặp nhau lần nữa
khi mạ vừa gieo xong
nhưng giờ đây lá úa
bay trong gió mịt mùng.

*
Người đã quên tôi rồi
hay là người lạc lối?
lặng lẽ tháng ngày trôi
nơi này tôi chờ đợi
một dáng hình xa xôi.

*
Bây giờ đã canh ba
và tiếng cơn mưa đá
đánh vào cội tre già
trên giường tôi nằm thức
lắng nghe đời đi qua.

*
Cuộc đời của con người
như cỏ bên bờ suối
bị dòng nước cuốn trôi
đôi khi được chiếu rọi
bởi vầng trăng rạng ngời.

*
Thế gian này hỡi ôi
không có gì trường cửu
mọi thứ luôn đổi dời
hoa nở sớm hay muộn
cũng lụi tàn cả thôi.

*
Nào khác gì đám mây
trôi về nơi viễn xứ
tôi để tấm thân này
bay theo muôn ngọn gió
giữa đất trời mê say.

*
Thế giới của con người
nào khác gì tiếng vọng
xa xôi của núi đồi
bản chất là trống rỗng
và hư ảo mà thôi.

*
Vẫn chưa hề biến tan
như sương đầu ngọn cỏ
phù ảo cõi thế gian
tôi vẫn còn ở đó
giữa trời vầng trăng non.

*
Dẫu tôi đã biết rằng
cuộc đời này huyễn mộng
tất cả trôi theo dòng
phù du của kiếp sống
cớ sao tôi nặng lòng?

*
Trong khi tôi lang thang
gom củi và cỏ dại
ở trên ngọn đồi hoang
chư Phật đang trẩy hội
khắp thế giới ba ngàn.

*
Tay áo choàng của tôi
đã nhuộm đen màu mực
giá như đủ rộng dài
để có thể chứa được
chúng sanh trên cõi đời.

*
Trên lối về xa xôi
lạc bước trong bóng tối
âm thầm chỉ mình tôi
dõi nhìn vầng trăng sáng
lặn phía sau ngọn đồi.

*
Vừa đến ngôi làng xa
dọc hai bờ sông vắng
những cây đào bung hoa
nhuốm một màu đỏ thắm
trên mặt nước hiền hoà.

*
Gió giữa trời bao la
và trăng khuya chiếu rạng
nào ta hãy múa ca
cho đến khi trời sáng
để chia tay tuổi già.

*
Ngỗng hoang và vịt trời
đã bay đi trốn lạnh
bỏ mặc tôi ngậm ngùi
đậu phụ mà có cánh
cũng bay mất tiêu rồi!

*
Nếu như anh một lòng
theo lời nguyện đức Phật
giáo chủ cõi Tây Phương
anh sẽ không lạc mất
ở giữa ngã tư đường.

*
Rực rỡ giữa ban mai
những đoá mẫu đơn dại
đang ở độ mãn khai
quá quý để mà hái
quá quý để mà thôi.

*
Nếu có kẻ phương xa
hỏi nơi Lương Khoan sống
hãy trả lời rằng ta
cư ngụ sau cánh cổng
dưới chân dải ngân hà.

*
Ôi bình bát đáng thương
ta lỡ bỏ mi lại
trên bãi cỏ ven đường
khi hái hoa đồng thảo
dâng chư Phật mười phương.

*
Vào buổi sáng hôm nay
mưa mùa đông đã tạnh
tôi phải làm gì đây?
hái rau, đi lấy nước?
hay chẻ củi đầu ngày?

*
Dẫu từ buổi ban đầu
tôi biết rằng thế giới
chẳng có gì dài lâu
nhưng cớ sao lệ thắm
cứ đẫm tràng áo nâu.

*
Hãy thăm thiền thất ta
khi hoàng hôn buông xuống
để nghe tiếng dế ca
và ngắm vầng trăng sáng
trên rừng thu nhạt nhoà.

*
Nước chẳng bao giờ đi
trăng chẳng bao giờ đến
vậy mà bóng trăng kia
lấp lánh trên sóng biển
muôn ánh sáng diệu kỳ.

*
Sao ta cứ nhớ về
những lần hứng hoa mận
trong chén rượu sa kê
bây giờ hoa rơi lạnh
trên nền đất não nề.

*
Có tiếng sáo tiếng đàn
nơi phồn hoa đô thị
nhưng ở trong ngôi làng
nơi núi sâu sẽ chỉ
có tiếng tùng reo vang.

*
Tôi không nghĩ cuộc đời
của tôi thật thiếu thốn
bên trong cánh cửa sài
có vầng trăng chiếu rạng
và có cả hoa tươi.

*
Làm sao ngủ được đây
giữa trăng thanh gió mát
bạn ơi hãy đến đây
cùng nhau ta múa hát
cho qua hết đêm này.

*
Những thiếu nữ cúi đầu
trên cánh đồng trồng lúa
trong một miền núi sâu
lời ca nào cũng chứa
biết bao nỗi u sầu.

*
Di sản nào tôi đang
để lại cho hậu thế?
Hoa nở lúc xuân sang.
Chim cu khi hè đến.
Lá phong giữa thu vàng.

*
Xin từ giã thế gian–
bây giờ tôi sẽ nhảy
lên trên một lá sen
dẫu gọi tôi là ếch
tôi cũng không muộn phiền.

*
Nón lá bay lên trời
dép cỏ trên mặt đất
áo tơi về xa xôi
thân thể tôi là vật
duy nhất còn lại thôi.

*
Bạn sẽ hát thật say?
Còn tôi sẽ nhảy múa.
Làm sao ngủ được đây
khi vầng trăng thiên cổ
ngự giữa trời tối nay?

*
Trên gối cỏ nằm yên,
chỗ dừng chân cô quạnh
cứ thay đổi mỗi đêm
nhưng giấc mơ cố quận
vẫn trước sau vẹn tuyền.

*
Mưa đổ và tuyết rơi
làm áo tôi ướt đẫm
các cụ bà đem phơi
trong những ngày nắng ấm,
rồi chuyền đến tay tôi.

*
Mùa thu đã đến gần
và nỗi lòng cô quạnh
một thoáng lướt qua nhanh
khi tôi đóng cánh cổng
dẫn lối vào am tranh.

*
Phải chăng là giấc mơ
hay chính là thực tại?
làm sao biết bây giờ?
rời xa người mãi mãi
khiến tim tôi thẫn thờ.

*
Tôi không hiểu vì đâu
trái tim tôi xao xuyến
trằn trọc suốt đêm thâu
biết rằng ngày mai đến
năm mới sẽ bắt đầu.

*
Này lũ trẻ kia ơi
mau mau đi vào núi
ngắm hoa đồng thảo thôi
thời không sẽ tiếc nuối
nếu mai này hoa rơi.

*
Nếu như bản thân tôi
được phúc phần ở lại
thiền thất này là nơi
vào mùa hè năm tới
dưới bóng cây tôi ngồi.

*
Dù đứng hay là ngồi
bên trong căn lều cỏ
cũng không thể vãn hồi
ý nghĩ rằng tôi đã
lâu nay chưa gặp người.

*
Nếu có ai về thăm
quê nhà tôi ở đó
làm ơn nhắn hộ rằng
Lương Khoan nay đã ở
tỉnh Omi xa xăm.

*
Cha Mẹ ơi làm ơn!
ở trên miền cực lạc
xin hãy đợi chờ con
nhỡ hôm nay phận bạc
kiếp sống con không còn.

*
Chỉ cần thấy người thôi
hỡi người em gái nhỏ,
đủ khiến tôi bồi hồi
hối tiếc nào tôi sẽ
để lại khi lìa đời?

*
Họ bảo xuân đến rồi
trời phủ đầy sương gió
thế nhưng khắp núi đồi
không một bông hoa cỏ
chỉ tuyết trắng mà thôi.

*
Cái lạnh đánh thức tôi
tuyết vẫn còn rơi mãi;
tiếng kêu loài ngỗng trời
qua bao nhiêu khổ ải
trở về từ xa xôi.

*
Mùa mưa đã qua rồi
và bầu trời quang đãng
tôi cất bước ra ngoài
trên cánh đồng buổi sáng
gió mát lành nơi nơi.

*
Mây trên trời đã tan
và bầu trời quang đãng
cầm bát đi vào làng
với trái tim trong sáng
chẳng hạnh phúc nào bằng.

*
Thế gian này hỡi ôi
mỗi khi tôi nghĩ đến
nỗi khổ của con người
khổ của người chợt biến
thành khổ của riêng tôi.

*
Trong thiền thất lạnh căm
không thể nào ngủ được
chỉ tiếng thác xa xăm
từ núi cao nghìn thước
vọng đến chỗ ta nằm.

*
Bên dưới nhành liễu xanh
cười đùa và ca hát
cùng những người bạn thân
ngày mùa xuân thấm thoát
niềm hân hoan tuyệt trần.

*
Nếu tăng bào của tôi
có thể vừa đủ rộng
để chứa được muôn người
đang khổ đau tuyệt vọng
khắp nơi trên cõi đời.

*
Chẳng có gì khiến ta
hạnh phúc hơn lời nguyện
của Đức Phật Di Đà
độ chúng sanh tất cả
khắp thế giới Ta Bà.

*
Đôi khi ngồi lặng thinh
nghe lá rơi về cội
đời tăng lữ an bình
cách xa rồi thế giới
sao lệ dâng mắt mình?

*
Làm thế nào mà ta
bàn về điều tất yếu
mà không hề nhận ra
thế giới này phản chiếu
trong hạt ngọc trắng ngà.

*
Nếu trên thế gian này
có một người nào đó
cảm nhận giống tôi đây
thời ở trong lều cỏ
trò chuyện suốt đêm dài.

*
Giữa những thông và sồi
mọc ở trên vách đá
mùa xuân đã đến rồi
khoác lên mình sương giá
một màu trắng tinh khôi.

*
Ôi cây tùng cô đơn
ta vui lòng hiến tặng
cho mi chiếc nón rơm
và áo tơi để tránh
những cơn mưa đầu nguồn.

*
Sau một chuyến hành trình
đến ngôi làng trong núi
tôi trở về am tranh
nơi những bông cúc cuối
bên dậu thưa nghiêng mình.

*
Đợi cho trăng tròn đầy
xua tan đi bóng tối
rồi hẵng rời khỏi đây
bởi lối đi xuống núi
hạt dẻ gai rơi dầy.

*
Đời người như sương sa
vô thường và trống rỗng
năm tháng đã dần qua
đến lúc phải tan biến
vào hư vô nhạt nhoà…

*
Ôm bình bát cúng dường
đi vào ngôi làng nhỏ
nhưng kìa đám đinh hương
trên đá đang nở rộ
khiến cho ta lạc đường.

*
Phải làm thế nào đây
để có thể sống sót
qua mùa đông năm nay
khi tiết trời khắc nghiệt
cho đến tận lúc này.

*
Đèn đuốc và hương hoa
người người mang đi lễ
nhưng chốn này của ta
chỉ có chiếc bánh vẽ
để dâng lên Phật Đà.

*
Đi vào ngôi làng này
cốt để xem đào đỏ
nhưng cả ngày hôm nay
ta chỉ nhìn hoa cỏ
dọc bờ sông nở đầy.

*
Mùa xuân giờ đã sang
lá mùa thu biến mất
chim chóc hót ca vang-
phải mau lên để gặp
lũ trẻ con trong làng.

*
Kìa cây mận trắng phau
cùng với vầng trăng bạc
nở sáng ở trên đầu
chốn ấy tôi nán lại
cho đến chiều hôm sau.

*
Mưa phùn vào mùa xuân
mưa rào vào mùa hạ
thu đến trời khô hanh
nguyện cầu cho tất cả
được ấm no an lành.