Phan Bội Châu vốn tên là Phan Văn San (潘文珊). Vì chữ “San” trùng với tên húy của vua Duy Tân (Vĩnh San) nên phải đổi thành Phan Bội Châu. Hai chữ “bội châu” (佩珠) trong tên của ông lấy từ câu:
“城中蛾眉女; 珠佩何珊珊”
[Thành trung nga mi nữ; châu bội hà san san]
(Trong thành có người con gái mày ngài, [đeo] chuỗi ngọc kêu leng keng. – Tầm Chương dịch nghĩa, bài thơ “Thành trung nga mi nữ“, Hàn Sơn Tử.)
Để ý kỹ, tên ban đầu của ông là “San” => (san san là tiếng ngọc kêu), “Bội Châu” – châu bội va vào nhau => kêu lên tiếng “san san”. Bản chất “tên mới” của ông “kêu lên” tên cũ, cả hai cái tên cùng nằm trong một câu. Đây là một cách ẩn giấu tên gốc rất khéo và rất thơ.
(Trích từ Tầm Chương Trích Cú)
Hán Thi (98)
Hanshan (寒山; Hàn Sơn)
Thành trung nga mi nữ,
Châu bội hà san san.
Anh vũ hoa tiền lộng,
Tỳ bà nguyệt hạ đàn.
Trường ca tam nguyệt hưởng,
Đoản vũ vạn nhân khan.
Vị tất trường như thử,
Phù dung bất nại hàn.
城中蛾眉女,
珠佩何珊珊。
鹦鹉花前弄，
琵琶月下弹。
长歌三月响，
短舞万人看。
未必长如此，
芙蓉不耐寒！
Mỹ nữ trong thành dáng dịu dàng,
Eo đeo vòng ngọc tiếng ngân vang.
Trêu đùa anh vũ bên hoa thắm,
Đàn khảy tỳ bà dưới ánh trăng.
Khúc ca ba tháng trời đồng vọng,
Điệu múa mười nghìn khách ghé thăm.
Lạc thú trần gian chỉ đến thế,
Phù dung nào chịu được hàn băng.
_______________
* Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Hoa của nhà thơ người Trung Hoa đời Đường Hanshan (寒山; Hàn Sơn).
* Đọc những tác phẩm khác của ông tại đây: https://phaphoan.ca/category/tho-hoa-ngu/hanshan-寒山-han-son/
PHÁP HOAN | 法歡 