THẦN KHÚC – HOẢ NGỤC (Canto VII) – DANTE ALIGHIERI

THẦN KHÚC – DIVINA COMMEDIA
(DANTE ALIGHIERI)

Phần I: HOẢ NGỤC
Canto VII: (813-942)

Với chất giọng đục khàn quỷ Pluto hậm hực:
‘Pape Satàn, Pape Satàn, aleppe!’
Nhà hiền triết không hề có điều chi ngờ vực

Lựa lời an ủi rằng: ‘Chớ để cho nỗi sợ
Trấn áp bản thân mình. Dẫu uy lực ra sao
Hắn cũng không thể nào ngăn ta leo xuống đó.’

Thầy dẫn đạo nói xong liền quay sang khuôn mặt
Phì độn rồi mở lời: ‘Đồ lang sói, câm ngay!
Cơn phẫn nộ của mày hãy tự mình nhấm nháp.’

‘Phải vì duyên cớ gì khiến ta vào vực tối
Trên đó đã an bài, nơi thánh Mi-cha-el
Trừng phạt lũ hùa theo, kiêu căng và chống đối.’

Nào khác chi cánh buồm căng trong cơn gió giật
Cuộn thành đống rối bời khi cột gãy, trục văng
Con quái thú hung tàn ngã gục trên nền đất.

Vào vòng ngục thứ tư chúng tôi cùng bước tới
Men theo lối đi dài xuống con dốc lầm than
Nơi kìm nén vô vàn tội ác trên thế giới.

Ôi Công Lý Chúa Trời! Ai đã dồn tất cả
Những tra tấn lạ lùng tôi nhìn thấy ở đây?
Cớ sao tội lỗi này khiến chúng ta đày đoạ?

Như con sóng cuộn trào quanh vực Charibdis,
Khi gặp con sóng nghịch liền vội vã tan ngay,
Cũng vậy đám người này bị cuốn vào vòng nhảy.

Những vong hồn ở đây đông hơn nhiều nơi khác
Bên kia với bên này cất tiếng rú kinh thiên,
Lăn những khối nặng lên bằng lồng ngực rách nát.

Khi vừa chạm mặt nhau hai bên liền đụng độ
Nơi đó họ quay người vừa đẩy và thét vang:
Rằng: ‘Sao lại tích tàng?’, ‘Sao tiêu xài vô cớ?’

Cứ thế họ bước đi trong vòng tròn kinh khiếp
Từ hai chiều khác biệt cho đến điểm đối đầu,
Rồi đáp trả lẫn nhau bằng điệp khúc khinh miệt.

Một khi tới nơi rồi họ liền quay trở lại
Dọc theo nửa vòng tròn cho đến lần gặp sau.
Thấy cảnh tượng đớn đau trái tim tôi tê tái,

Liền ca thán: ‘Thưa thầy, xin giải bày đầy đủ
Ai là đám người này? Và những kẻ cùng nhau
Đứng bên trái, trọc đầu, có phải là tăng lữ?’

Và thầy trả lời tôi: ‘Đám người này, tâm thức
Vào kiếp trước đui mù bởi của cải cho nên
Bọn chúng chưa một lần biết tiêu pha đúng mực.

‘Chúng cất tiếng sủa ầm với âm thanh rành rõ
Khi chân vừa chạm tới hai mé của vòng tròn
Nơi đó những lỗi lầm đối lập chia tách họ.

‘Chúng là đám tăng nhân trên đầu không chỏm tóc
Những hồng y giáo chủ và có cả giáo hoàng
Những kẻ mà lòng tham đã đẩy lên tột bực.’

Tôi vội hỏi: ‘Thầy ơi, liệu rằng con có dễ
Trong đám người ô uế bởi những tội lỗi này
Nhận ra được mặt mày của một vài cá thể.’

Và thầy trả lời tôi: ‘Nghĩ điều chi mù quáng.
Đời sống chẳng cân bằng khiến bọn chúng thối tha
Để giờ hoá thành ma lại thay hình đổi dạng.

‘Cả hai nhóm người này sẽ không ngừng va đập.
Ở bên dưới nấm mồ họ trỗi dậy cùng nhau
Với tóc xén ngang đầu và đôi tay nắm chặt.

‘Chất chứa hoặc tiêu xài khiến trần gian lìa bỏ
Rồi lại dồn tất cả lâm vào cuộc giao tranh.
Những lời lẽ tốt lành ta không dành cho họ.

‘Con thấy đấy! Đây là, một trò đùa ngắn ngủi
Của vô vàn của cải canh giữ bởi Thần Tài,
Thứ đã khiến người đời giành giựt không mệt mỏi.

‘Dẫu như tất cả vàng nằm dưới vầng trăng bạc,
Hay đã từng, cũng chẳng, giúp được các vong nhân
Kiệt sức kia một lần nghỉ ngơi trong chốc lát.’

‘Thầy ơi!’, Tôi mở lời, ‘hãy giúp con lãnh hội
Nữ thần mà thầy gọi thực chất nàng là ai
Mà nắm giữ trong tay mọi tiền tài thế giới?’

Và thầy trả lời tôi: ‘Ôi sinh linh khờ dại,
Quả thật cơn mông muội đã chiếm lãnh lấy con!
Ta sẽ giải ngọn nguồn những điều ta phán xét:

‘Đấng trí tuệ là người vượt lên trên hiểu biết
Kiến tạo các tầng trời cùng với những hộ thần,
Để tất cả mọi phần được tương quan phản chiếu,

‘Làn ánh sáng diệu huyền chia đều khắp các cõi.
Ngài ban cho thế giới của lắm vẻ huy hoàng
Một thiên sứ vẹn toàn để luân phiên hoán đổi

‘Mọi của cải phù du nơi này sang chốn nọ,
Gia tộc qua dòng họ bất chấp mọi cản ngăn
Từ mưu trí khôn ngoan của con người dưới đó.

‘Một đế chế vươn lên, một quốc gia sụp đổ,
Vâng theo lời tuyên bố mà nàng đã ban ra,
Nào khác chi độc xà thu mình trong đám cỏ.

‘Mọi hiểu biết của con không thể nào kháng cự.
Nàng dự phòng, phán xử, và hết mực giữ gìn,
Vương quốc của riêng mình như những vì thiên sứ.

‘Sự sắp xếp của nàng không lúc nào ngưng nghỉ.
Điều tiên quyết khiến nàng dịch chuyển mãi không thôi,
Nên mọi thứ trên đời luôn thay ngôi hoán vị.

‘Nàng cũng chính là người bị thế nhân chửi bới
Mà lẽ ra nàng phải được ca tụng hết lời,
Trong khi đó người đời lại chê bai đổ lỗi.

‘Nhưng nàng được ban ân không nghe lời mắng nhiếc,
Mà cùng chúng nguyên thần mãi hạnh phúc bên nhau,
Dịch chuyển quả địa cầu trong niềm vui thánh khiết.

‘Vùng đất đau đớn hơn giờ đây ta phải tới.
Những vì sao chiếu rọi khi ta bước chân đi
Bây giờ đã biến suy, chốn này không thể đợi.’

Chúng tôi qua vòng tròn để đến gần mé vực,
Cạnh bên một mạch nguồn nơi dòng nước sục sôi
Rồi trào ra bên ngoài làm nên con suối đục.

Nước trong suối đen hơn cả sắc màu tím thẫm
Những con sóng dập dềnh trên bề mặt tối tăm
Thầy trò tôi âm thầm xuống lối đi lạ lẫm.

Dưới con dốc mù sương, hiểm nguy và xám xịt,
Khi lạch nước đau buồn vừa chảy đến nơi đây
Tạo nên một đầm lầy được gọi là Styx.

Nếu chăm chú dõi nhìn quả thực tôi thấy rõ
Đứng bên dưới vũng lầy đang vấy bẩn bùn nhơ,
Những thân thể loã lồ với nét mặt phẫn nộ.

Họ đánh đập lẫn nhau bằng tay và bằng ngực,
Họ dùng đầu để húc và dùng cả đôi chân,
Cũng như cả răng nanh họ táp nhau từng miếng.

Thầy của tôi mở lời: ‘Lúc này đây con hẳn
Thấy được những linh hồn chi phối bởi hờn căm.
Và ta cũng muốn con thêm đôi phần chắc chắn

‘Rằng có những vong nhân đang thở dài dưới nước,
Con sẽ đoán biết được nơi bong bóng trồi lên,
Khi đưa mắt dõi nhìn sang vũng lầy phía trước.

‘Họ cất tiếng trong bùn: “Năm xưa ta uể oải,
Mặc không khí ngọt ngào và vầng nhật hân hoan,
Trong tâm khảm ta mang những làn hơi mệt mỏi.

‘ “Và giờ đây nằm yên trong vũng lầy tăm tối.”
Cổ họng kêu òng ọc với khúc hát lỡ làng,
Bởi những chữ vẹn toàn không thể nào thốt nổi.’

Chúng tôi rảo bước đi quanh miệng hồ, giữa mép
Của vũng lầy ướt át và bờ đất trong khi
Nhìn đám người dưới kia nuốt bùn hôi nhớp nháp.

Rồi Cuối Cùng Chúng Tôi Đến Dưới Chân Ngọn Tháp.

========
* Pháp Hoan dịch từ bản dịch tiếng Anh của Robert và Jean Hollander, tham khảo thêm các bản dịch của Allen Mandelbaum, John Ciardi, A. S. Kline và Henry Wadsworth Longfellow. Chú thích theo bản tiếng Anh của Robert và Jean Hollander.
* Illustration by Gustave Dore.