6 bài thơ của nhà thơ Mỹ gốc Phi Maya Angelou
Pháp Hoan | 法歡 dịch từ nguyên tác tiếng Anh
KHI TÔI NGHĨ VỀ TÔI
Khi tôi nghĩ về tôi,
Tôi cười như điên dại,
Cuộc đời tôi là một trò hề vĩ đại,
Điệu nhảy lại được đi
Bài ca lại được nói,
Tôi cười đến khi bụng tôi đau dữ dội
Khi tôi nghĩ về tôi.
Sáu mười năm trong thế giới con người
Đứa trẻ tôi phục vụ gọi tôi là cô bé
Tôi nói ”vâng thưa bà”, đơn giản vì phải thế.
Quá kiêu hãnh để cúi đầu
Quá nghèo hèn để tuyệt vọng,
Tôi cười đến rát cả cuống họng,
Khi tôi nghĩ về tôi.
Có những người bạn làm tôi cười,
Cười thật to, tôi gần như gục ngã,
Chuyện họ kể, như những lời dối trá,
Họ trồng những quả tươi,
Nhưng chỉ ăn toàn vỏ,
Tôi cười đến khi tôi bật khóc nức nở,
Khi nghĩ về những người bạn của tôi.
*
CHIM LỒNG
Chú chim nhỏ
nhảy trên lưng ngọn gió
và thả mình
cho đến cuối dòng sông
nhúng đôi cánh
vào ánh dương rực rỡ
và kiêu hùng
chiếm lĩnh cả bầu không.
Chú chim khác
loay hoay trong lồng sắt
chẳng thấy gì
ngoài song chắn hờn căm
đôi cánh ngắn
và hai chân buộc chặt
miệng cất lên
bao khúc hát xa gần.
Ôi tiếng hót
kinh hoàng và mong mỏi
đến cuộc đời
rộng lớn và bao la
giữa đồi núi
tiếng chim ca vọng tới
bởi những lời
đầy khao khát tự do.
Chú chim nhỏ nghĩ về cơn gió mới
gió mậu dịch qua tán lá rung rinh
chú sâu béo đợi chờ khi ngày tới
và trời cao chiếm hữu của riêng mình.
Chú chim khác gào lên trong tuyệt vọng
trên nấm mồ của những giấc mộng câm
đôi cánh ngắn và hai chân buộc chặt
miệng cất lên bao khúc xa gần.
Ôi tiếng hót
kinh hoàng và mong mỏi
đến cuộc đời
rộng lớn và bao la
Giữa đồi núi
tiếng chim ca vọng tới
Bởi những lời
đầy khao khát tự do.
*
TÔI VẪN VƯƠN LÊN
Anh có thể ghi tôi vào lịch sử
Bằng những lời dối trá, đê hèn,
Anh có thể dẫm tôi như bụi bẩn
Như bụi bẩn, tôi sẽ mãi vươn lên.
Sự xấc xược đã làm anh khó chịu?
Tại sao anh trông thảm hại, u buồn?
Bởi tôi đi như thể đang làm chủ
Những giếng dầu trong phòng khách trào tuôn.
Như mặt trời và mặt trăng sáng tỏ,
Và con triều, lên xuống cả ngày đêm,
Như hy vọng trong mùa xuân nảy nở,
Cũng như vậy, tôi sẽ mãi vươn lên.
Chẳng phải anh muốn thấy tôi gục ngã?
Đầu cúi thấp và mắt chẳng dám nhìn?
Vai rũ xuống như nước mắt lã chã,
Và yếu dần bởi tiếng khóc trong tim?
Sự ngạo mạn đã làm anh phẫn nộ?
Xin anh đừng lấy thế làm khổ thân
Bởi tôi cười như thể mình đang có
Cả mỏ vàng vô giá ở ngoài sân.
Anh có thể bắn tôi bằng lời nói,
Anh có thể cắt tôi bởi ánh nhìn,
Anh có thể giết tôi bằng thù hận,
Như không khí, tôi sẽ mãi vươn lên.
Sự quyến rũ đã làm anh khó chịu?
Và khiến anh thật quá đỗi ngạc nhiên
Bởi tôi nhảy như thể đang sở hữu
Đống hạt xoàn ở giữa cặp đùi đen?
Từ căn chòi của ê chề lịch sử
Tôi vươn lên
Từ gốc rễ của đớn đau tủi hổ
Tôi vươn lên
Tôi là đại dương đen, bao la và rộng mở,
Tôi là thuỷ triều đen, trương to và phình nở.
Bỏ bóng đêm với bao niềm khiếp sợ
Tôi vươn lên
Vào ngày mới cùng ánh dương rực rỡ
Tôi vươn lên
Mang trên mình món quà, được tổ tiên trao tặng,
Tôi chính là giấc mơ, và cả niềm hy vọng.
Tôi vươn lên
Tôi vươn lên
Tôi vươn lên.
*
CÔNG VIỆC ĐÀN BÀ
Tôi còn có lũ trẻ để chăm
Thức ăn để sắm
Trẻ con để tắm
Sàn nhà để lau
Áo quần để khâu
Và đùi gà để rán.
Tôi còn phải chuẩn bị bữa sáng
Cho lũ trẻ ăn
Giặt giũ gối chăn
Nhổ vườn cỏ dại
Thu hoạch bông vải
Và săn sóc bệnh nhân.
Hỡi mặt trời, hãy chiếu sáng hơn thêm
Và cơn mưa, hãy vì tôi đổ xuống
Những giọt sương trên cánh đồng buổi sáng
Làm dịu dần vầng trán đẫm mồ hôi.
Hỡi bão tố, xin hãy thổi lên tôi
Cho tôi bay qua bao nhiêu vùng đất
Hãy mang tôi đi về miền xa nhất
Thêm một lần được nằm xuống nghỉ ngơi.
Hỡi bông tuyết, xin hãy nhẹ nhàng rơi
Phủ lên trên phận đời tôi nghiệt ngã
Hãy hôn tôi bằng đôi môi băng giá
Và cho tôi được nghỉ tối hôm nay.
Và mặt trời, mặt trăng, và cỏ cây
Và núi non, đại dương, và sỏi đá
Những vì sao và cơn mưa tầm tã
Là những gì tôi có được nơi này.
*
NGƯỜI PHỤ NỮ PHI THƯỜNG
Những người phụ nữ xinh đẹp thắc mắc đâu là bí mật của tôi.
Tôi không dễ thương hay có thân hình của các cô người mẫu
Nhưng khi tôi nói với họ bí mật của tôi,
Họ nghĩ rằng tôi đang nói dối.
Tôi nói,
Nó nằm trong tầm tay của tôi,
Trong vòng hông uốn lượn,
Bước chân không ngập ngượng,
Và đôi bờ môi cong.
Tôi là người phụ nữ
Phi thường.
Người phụ nữ phi thường
Chính là tôi.
Tôi bước vào căn phòng
Điềm nhiên như bạn muốn,
Và tôi tiến đến một gã đàn ông,
Những anh chàng đang đứng
Hoăc đã khuỵ gối.
Họ tụ tập quanh tôi,
Như bầy ong mật đói.
Tôi nói,
Đó là ánh lửa trong đôi mắt của tôi,
Là hàm răng trắng bóng,
Là vòng eo sống động,
Là đôi bàn chân vui.
Tôi là người phụ nữ
Phi thường.
Người phụ nữ phi thường
Chính là tôi.
Cánh đàn ông tự hỏi
Họ thấy gì ở tôi.
Dù đã rất cố gắng
Họ vẫn không thể nào chạm tới
Bí mật sâu kín trong tôi.
Và khi tôi thử tỏ bày,
Họ nói họ vẫn không hiểu nổi.
Tôi nói,
Đó là tấm lưng uốn lượn của tôi,
Là nụ cười toả nắng,
Là bộ ngực sốt sắng,
Là dáng điệu dịu dàng.
Tôi là người phụ nữ
Phi thường.
Người phụ nữ phi thường
Chính là tôi.
Bây giờ bạn đã hiểu vì sao
Đầu tôi không cúi thấp.
Tôi không hét la, chạy nhảy hấp tấp
Hay lớn tiếng ba hoa.
Khi thấy tôi cất bước đi qua
Bạn phải thật hãnh diện.
Tôi nói,
Đó là tiếng gõ trong đôi guốc của tôi,
Trong mái tóc gợn sóng,
Bàn tay không nao núng,
Săn sóc tôi tận tình.
Bởi tôi là người phụ nữ
Phi thường.
Người phụ nữ phi thường
Chính là tôi.
*
CUỘC ĐỜI KHÔNG LÀM TÔI HOẢNG SỢ
Những chiếc bóng trên tường
Tiếng động trong sảnh đường
Cuộc đời không làm tôi hoảng sợ
Bầy chó dữ sủa vang
Khuôn mặt mây lang thang
Cuộc đời không làm tôi hoảng sợ
Mẹ Ngỗng ác và già
Sư tử được thả ra
Chúng không hề làm tôi hoảng sợ
Lửa phun từ mũi rồng
Trên chiếc khăn trãi giường
Nó không hề làm tôi hoảng sợ.
Tôi la ó
Đuổi chúng đi
Tôi bày trò
Chúng bỏ chạy
Tôi cười khẩy
Chúng bay xa
Tôi cười to
Chúng giận giữ
Cuộc đời không làm tôi hoảng sợ.
Đám trai tráng đánh nhau
Một mình giữa đêm sâu
Cuộc đời không làm tôi hoảng sợ
Lũ báo trong công viên
Kẻ lạ trong bóng đêm
Không, chúng không hề làm tôi hoảng sợ.
Ở trong lớp học mới
Lũ trẻ kéo tóc tôi
(Đám con gái lả lơi
Với mái tóc gợn sóng)
Chúng không hề làm tôi hoảng sợ.
Đừng đem rắn và ếch
Hù dọa làm tôi thét,
Nếu như tôi hoảng sợ
Thì chỉ là trong mơ,
Nét quyến rũ nhiệm mầu
Giữ trong tay áo nhỏ
Đi dưới lòng biển sâu
Tôi không cần hít thở.
Cuộc đời không hề làm tôi hoảng sợ
Không hề
Không hề.
Cuộc đời không hề làm tôi hoảng sợ.
________
* Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Anh của nữ nhà thơ, nhà báo, nhà hoạt động nhân quyền người Mỹ gốc Phi Maya Angelou.
* Ủng hộ Pháp Hoan: https://phaphoan.com/contact/
PHÁP HOAN | 法歡 