THẦN KHÚC – HOẢ NGỤC (Canto I) – DANTE ALIGHIERI

THẦN KHÚC – DIVINA COMMEDIA
(DANTE ALIGHIERI)
Phần I: Hoả Ngục
Canto I: (câu 01-136)
(Còn chỉnh sửa và bổ sung)

Hành trình nửa đời người, tôi lầm đường lạc lối
Rời khỏi đại lộ rồi mới đau đớn nhận ra
Rằng tôi phải đi qua cánh rừng sâu tăm tối.

Rừng nào đây trập trùng, mỗi lần tôi nhớ lại
Chốn lạnh lẽo hoang tàn từ ký ức xa xôi
Đủ khiến bản thân tôi phải rùng mình kinh hãi.

Dẫu cái chết cận kề cũng chỉ sầu đến thế
Nhưng vì phép nhiệm mầu tôi sẽ kể anh hay
Những thứ đã dựng xây bởi đôi tay Thượng Đế.

Tôi không hiểu vì sao lại lạc vào chốn đó
Trong giấc ngủ mơ màng tôi rảo bước đi nhanh
Kể từ lúc đôi chân rời khỏi nơi Chính Đạo.

Nhưng rồi thấy bản thân đứng trước ngọn đồi nhỏ
Ở chặng cuối con đường của thung lũng đơn côi
Đã khiến trái tim tôi nảy sinh bao khiếp sợ,

Và ngước mắt lên nhìn ngọn đồi vàng chói lọi
Bởi ánh sáng ngọt ngào của vương miện hành tinh
Giúp thế giới u minh không còn ai lạc lối.

Làn ánh sáng diệu huyền làm vơi đi sợ hãi
Thứ đã khiến mặt hồ gợn sóng mãi trong tim
Cùng bao nỗi điêu linh của đêm đen thảm hại.

Khác gì kẻ đắm tàu nén chặt hơi thở cuối
Đẩy thân thể vào bờ từ vùng biển nguy nan
Vẫn còn nhớ như in làn nước đêm thẳm tối,

Và quay đầu lại nhìn dẫu hồn còn thảng thốt
Về phía cuối con đường nơi tôi đã đi qua:
Chẳng kẻ nào thoát ra mà vẫn còn sống sót,

Rồi nằm xuống nghỉ ngơi cho đến khi trí óc
Dần trở nên rõ ràng và hơi thở nhẹ tênh
Rồi hì hục bước chân để leo lên đỉnh dốc.

Nhưng kìa trước mặt tôi bỗng thình lình xuất hiện
Ở dưới chân ngọn đồi một con báo xông ra
Với hoa đốm trên da, lẹ làng và uyển chuyển.

Loài dã thú kinh hoàng đứng giữa đường ngáng lối
Chẳng động đậy thân hình khiến cho bản thân tôi
Cứ ngoái mãi không thôi toan về khu rừng tối.

Đó là khoảng thời gian lúc vầng nhật sáng chói
Ở phía cuối chân trời tháp tùng bởi chòm sao
Đang chậm rãi lên cao để bắt đầu ngày mới.

Khi Tình Yêu Thánh Thần làm thế gian chuyển động
Và vẻ đẹp của mùa cùng giây phút thiêng liêng
Khiến nỗi sợ trong tim hoá thành niềm hy vọng,

Rằng tôi sẽ vững vàng trước hàm con báo đốm
Nhưng hy vọng tan tành khi trước mắt hiện ra
Một con sư tử già khiến hồn tôi bấn loạn.

Nó ngẩng cao chiếc đầu trong cơn đói dữ dội
Cả không khí quanh đồi dường như cũng run lên
Bởi ánh mắt đáo điên và vẻ mặt chống đối.

Bỗng từ đâu hiện ra thêm một con sói cái
Nén bao nỗi khát thèm trong thân thể héo hon
Từng khiến triệu linh hồn phải chịu phen khổ ải.

Chỉ nhìn thấy nó thôi khiến lòng tôi nặng trĩu
Với bao nỗi muộn phiền chẳng còn chút trông mong
Rằng tôi có khả năng leo lên trên đỉnh núi.

Như một kẻ từ lâu muốn chinh phục thế giới
Song bánh xe cuộc đời nghiền nát chẳng buông tha
Sẽ than khóc rên la cùng xác thân rã rượi.

Khi tôi đưa mắt nhìn loài dã lang im ắng
Từng bước chân nhẹ nhàng đang theo sát sau lưng
Dồn tôi về cánh rừng nơi mặt trời tắt nắng.

Và lầm lũi một mình tôi đi vào lũng vắng
Bỗng phía trước con đường một chiếc bóng cắt ngang
Với chất giọng đục khàn bởi từ lâu câm lặng.

Khi vừa chạm mặt nhau trên một miền khoáng dã
”Xin thương xót kẻ này” tôi đau đớn kêu lên
”Dẫu ngài là phàm nhân hay hồn ma bóng quái.”

”Ta chẳng phải người trần, dẫu một lần ta đã;
Song thân ta thiếu thời đến từ Lom-ba-dy
Man-tu-a kiêu kỳ là quê hương của họ.

Dẫu sinh ra muộn màng cuối thời Ju-li-us
Ta từng ở Ro-ma nơi có những nguỵ thần
Lừa đảo và gian manh dưới thời Au-gus-tus.

Ta từng là thi nhân, kẻ viết nên khúc hát
Ca ngợi con trai của An-chi-ses hiên ngang
Người đã đến Ro-ma khi thành Troy đổ nát.

Nhưng điều gì khiến ông trở về nơi hoạn nạn?
Cớ sao ông chẳng dám leo lên đỉnh Lạc Sơn?
Chốn ấy là khởi nguồn của bao niềm khoái cảm.”

”Phải ngài là Vir-gil, mạch thơ ca lai láng
Mãi tuôn chảy dạt dào ngôn ngữ của thi nhân?”
Tôi đáp trả ngại ngần với mồ hôi trên trán.

”Ánh sáng và vinh quang của biết bao thi sĩ!
Những tác phẩm của ngài tôi nghiên cứu bấy lâu
Bởi tình cảm thâm sâu và tấm lòng bền bỉ.

Ngài chính là bậc thầy và cũng là tác giả
Duy nhất mà tôi đã học hỏi chẳng nghỉ ngơi
Phong cách thơ tuyệt vời mang về bao vinh dự.

Ngài có nhìn thấy chăng, hỡi thánh nhân bất tử,
Thứ khiến nỗi bàng hoàng trong mạch máu sục sôi?
Xin hãy bảo vệ tôi trước răng nanh thú dữ!”

‘‘Anh cần phải bước đi trên một con đường khác
Nếu như anh muốn thoát khỏi chốn bạo tàn này.’’
Ông nói cho tôi hay khi thấy tôi than khóc.

”Bởi loài ác thú kia, thứ khiến anh thổn thức
Không hề để một ai qua mặt nó bao giờ;
Nó chỉ đợi thời cơ rồi giết ngay lập tức.

Bản chất loài dã lang gian manh và độc ác
Chưa một lần trong đời thoả mãn được lòng tham
Càng ăn xong lại càng thêm muôn phần đói khát.

Nó đã cùng kết đôi với bao loài quái thú
Và tiếp tục như vầy cho đến một ngày kia
Loài Thần Khuyển hiện ra giáng một đòn chí tử.

Thần sẽ không hề ăn đất đai hoặc của cải
Mà chỉ thèm thông thái, đức hạnh và tình yêu
Giữa hai tấm nỉ thêu là quê hương xứ sở.

Thần sẽ là cứu tinh của nước Ý khốn khổ
Tuẫn nạn vì chốn đó: trinh nữ Ca-mi-la.
Tur-nus, Ni-sus và, cả Eu-ry-a-lus.

Và Thần sẽ đuổi theo qua vô vàn phố thị
Đến khi con sói cái trở về chốn Âm Ty
Nơi nó được gửi đi lần đầu bởi Đố Kỵ.

Điều tốt nhất lúc này nếu như anh đồng ý
Là anh hãy theo ta cho đến hết con đường
Để qua chốn tang thương đi về miền vĩnh cữu.

Ở đó anh sẽ nghe tiếng kêu than man dại
Thấy linh hồn cổ đại đang đau đớn rên la
Bởi mỗi phút trôi qua phải chết thêm lần nữa.

Và anh sẽ nhận ra những linh hồn trong lửa
Vẫn vui vẻ an lòng bởi hy vọng khôn nguôi
Vào một ngày xa xôi họ sẽ về với Chúa.

Và nếu anh thực lòng muốn đi lên thiên giới
Một linh hồn diệu vợi hơn cả bản thân ta
Lúc đó sẽ hiện ra trước khi ta rời khỏi.

Bởi Thượng Đế trên cao cùng với những bộ luật
Mà vào thuở sinh thời ta đã chẳng tuân theo
Nên ta không thể nào đặt chân vào thiên quốc.

Ngài ngự trị khắp nơi, nhưng đô thành rực rỡ
Ở trên kia sáng tỏ là ngôi báu của ngài
Diễm phúc thay những ai được chọn về chốn đó.”

Tôi vội vàng khẩn cầu ”Ôi thi nhân, xin hãy,
Vì Đức Chúa mà ngài chưa một lần thấy qua,
Giúp tôi thoát được ra cảnh xấu xa tai hại!

Xin ngài hãy đưa tôi đến nơi ngài vừa nói
Để tôi tận mắt nhìn cánh cổng Thánh Peter
Và những kẻ bơ vơ ở bên kia thế giới.”

Nói Rồi Hai Chúng Tôi Cùng Theo Nhau Bước Tới.

__________________
1) Hành Trình Nửa Đời Người: Đời người trong Thánh Kinh chỉ dài khoảng bảy mươi năm. Cảnh một bắt đầu khi Dante đang ở tuổi ba mươi lăm.
2) Vương Miện Hành Tinh: Mặt Trời. Những nhà thiên văn học theo Thuyết vũ trụ của Plotemy xem Mặt Trời là một hành tinh. Nó cũng là biểu tượng của Thượng Đế như người soi đường cho nhân loại.
3) Ba Con Quái Thú: Ba con quái thú này rõ ràng được rút ra từ Jeremiah, v,6. Nhiều cách giải thích ngẫu nhiên đã được thêm thắt sau này, song theo cách hiểu chính, chúng là điềm báo của ba tầng Địa Ngục (Tham Dục, Bạo Lực và Gian Lận) mà Virgil sẽ giải thích cặn kẽ hơn sau này trong Canto XI.
4) Chòm sao: Ở đây là chòm Aries (Bạch Dương). Truyền thống thời Trung cổ cho rằng mặt trời nằm trong chòm Bạch Dương khi Chúa Trời tạo dựng nên vũ trụ, và nó là biểu tượng của sự sáng tạo và phục sinh.
5) Loài Thần Khuyển (Greyhound)… Bản dịch tiếng Anh của John Ciardi là Feltro and Feltro (nghĩa đen là nỉ), tên của hai thành phố của Ý, nhằm ám chỉ Can Grande della Scala (1290-1329), nhà lãnh đạo vĩ đại người Ý sanh ở Verona, thành phố nằm giữa hai vùng Feltre và Montefeltro. Theo bản dịch Tiếng Anh của Mandelbaum là between two felt (giữa hai tấm nỉ), tôi chọn dịch theo bản dịch của Mandelbaum.
6) Nisus, Turnus, Euryalus, Camilla. Tất cả đều bị giết trong cuộc chiến thành Troy. Theo truyền thuyết, Aeneas đã dẫn những người sống sót từ Troy đến Ý.
7) Cánh Cổng Thánh Peter. Cánh cổng dẫn đến Luyện Ngục, được canh giữ bởi một thiên thần với thanh gươm phát sáng.
– Theo chú thích trong The Divine Comedy, The Inferno, The Purgatorio, and The Paradiso. Dante Alighieri. Translated by John Ciardi, trang 21.
____________________

* Pháp Hoan dịch từ bản dịch tiếng Anh của John Ciardi và Allen Mandelbaum, có tham khảo thêm những bản dịch khác của A. S. Kline và Henry Wadsworth Longfellow.
* Artwork by Gustave Dore.