THẦN KHÚC – HOẢ NGỤC (Canto X) – DANTE ALIGHIERI

Phần I: HOẢ NGỤC
Chưa chú thích, còn chỉnh sửa và bổ sung
============

Canto X: (1200-1335)

Và giờ đây chúng tôi theo lối đi bí ẩn
Giữa pháo đài thành phố và vô số cực hình,
Ở sau lưng thầy mình tôi bước đi kề cạnh.

Và tôi nói: ‘Hỡi ôi, người tài cao đức lớn,
Vòng ngục vô đạo này thầy sẽ dẫn con qua,
Xin hãy kể con nghe để thoả lòng ước muốn.

‘Liệu rằng ở bên trong những mộ phần rải rác,
Con có thể thấy được bóng dáng các vong nhân?
Vì nắp hòm dựng lên và không ai đứng gác.’

Và thầy trả lời tôi: ‘Nắp hòm sẽ khoá chặt
Cùng với những thân hình đã đánh mất năm xưa
Khi vong nhân trở về từ Jê-hô-sa-phát.

‘Đây chính là ngôi mồ của Ê-pi-cu-rús
Cùng với các môn đồ, kẻ tin rằng sau khi
Thân xác này chết đi linh hồn không còn nữa.

‘Nhưng ở đây sớm thôi con sẽ được mãn nguyện
Với những câu trả lời mà con sẽ đổi trao,
Cũng như điều khát khao mà con còn giấu giếm.’

Tôi vội nói: ‘Thưa thầy, con không hề che đậy
Trong tim một điều gì khi dạm hỏi vài câu-
Bởi chính thầy từ lâu đã đôi lần chỉ dạy.’

‘Hỡi người Tós-ca-na đang qua thành phố lửa,
Khi vẫn còn hơi thở với lời nói dịu dàng,
Nếu như người vui lòng xin dừng chân trước cửa.

‘Hẳn người đã sinh trong đô thành cao quý đó
Nơi năm xưa, có lẽ, ta đã quá nhẫn tâm,
Bởi cách thức phát âm ta nghe ra rành rõ.’

Giọng nói của một người bên trong hầm mộ tối,
Khi chúng tôi cất bước bỗng vọng tới thình lình,
Khiến bản thân rùng mình nép vào thầy dẫn lối.

Và thầy nói với tôi: ‘Con đang làm gì đấy?
Quay lưng đi, sẽ thấy được Fa-ri-na-ta;
Nửa người của ông ta đang từ từ trỗi dậy.’

Mắt tôi đã dán vào bóng một người ưỡn ngực,
Đang vươn lên không ngừng từ dưới nấm mồ sâu,
Với vầng trán ngẩng cao như coi thường Địa Ngục.

Và thầy chỉ dạy tôi: ‘Hãy xem chừng lời nói,’
Rồi đưa cánh tay dài như khích lệ động viên,
Trước hầm mộ không tên thầy đẩy tôi dấn tới.

Khi đứng bên nấm mồ ông nhìn tôi chốc lát.
Rồi dõng dạc mở lời: ‘Tổ tiên người là ai?’
Trong ngữ điệu đôi tai nghe ra niềm khinh bạc.

Và thuận theo ý hồn tôi bắt đầu háo hức ,
Kể không sót điều gì về dòng tộc của tôi,
Sau khi nghe xong rồi ông nhướn mày một chút

Đoạn nói: ‘Dòng tộc ngươi đã từng là đối thủ
Của bản thân, gia đình, và đảng phái của ta-
Nên họ bị đuổi ra, hai lần, ta còn nhớ.’

‘Dẫu bị trúc xuất rồi’, tôi trả lời, ‘dòng dõi
Của tôi vẫn trở về lần trước và lần sau,
Kỹ năng này bấy lâu phe ông không học nổi.’

Thế rồi, ở kế bên, bóng hình ai lấp ló,
Tôi cố nhìn cho rõ nhưng chỉ thấy tận cằm:
Quả tôi đã nghĩ rằng ông quỳ trong huyệt mộ.

Ông đảo mắt xung quanh với ánh nhìn khao khát
Xem chừng có người nào đang đi cùng, thế nhưng
Mọi hy vọng ngập ngừng của ông bị nghiền nát.

‘Nếu ngài có đi qua’, ông bật khóc và nói,
‘Chốn ngục tù tăm tối bởi trí tuệ tuyệt vời,
Con trai ta đâu rồi? Sao không mang nó tới?’

Và tôi trả lời ông: ‘Người đằng kia đứng ngóng,
Đã cùng tôi đi xuống những tầng ngục tối tăm,
Kẻ mà con trai ông ngày trước không hề trọng.’

Qua lời nói của ông cùng hình thức trừng phạt,
Tôi có thể đoán được danh tính của vong nhân,
Nên những gì bản thân nói ra đều phù hợp.

Đoạn ông vội đứng lên rồi lại khóc nức nở:
‘Con ta đã qua đời? “Ngày trước” nghĩa là sao?
Làn ánh sáng ngọt ngào không còn trên mắt nó?’

Và khi nhìn thấy tôi vẫn còn đang lần lữa,
Trước khi kịp trả lời ông vội ngã vào trong
Hầm mộ tối và không hiện ra thêm lần nữa.

Nhưng vong linh vừa rồi cầu mong tôi nán lại,
Với dáng hình vĩ đại và lồng ngực căng lên,
Cùng vầng trán oai nghiêm không có gì thay đổi.

Vong linh lại tiếp lời cuộc chuyện trò ban nãy:
‘Điều khiến ta đau đớn hơn cả chiếc giường này
Là kỹ năng tuyệt vời phe ta không học nổi.’

‘Nhưng đến khi Nữ Thần ngự ở nơi tàn khốc
Thắp sáng lên khuôn mặt không quá năm mươi lần
Ngươi cũng sẽ hiểu rằng kỹ năng kia khó học.

‘Ta cầu mong cho ngươi trở về miền êm ái,
Nhưng cớ sao họ hàng độc ác của nhà ngươi,
Với sắc lệnh vô loài, chống phe ta đến vậy?’

Và tôi trả lời ông: ‘Trận tương tàn đã biến
Sông Ar-bia nhuốm hồng và cũng đã khiến cho
Trong đền thờ chúng ta họ hiệp tâm cầu nguyện.’

Nghe xong ông thở dài, rồi lắc đầu minh biện:
‘Ta nào phải một mình và hẳn có nguyên do
Khiến mỗi người chúng ta cùng tham gia trận chiến.

‘Nhưng chỉ mỗi mình ta ở bên trong hội nghị,
Khi toàn bộ đồng ý sẽ phá huỷ Flo-rens,
Chỉ mình ta đứng lên để quyết tâm bảo vệ.’

‘Mong chủng tử của ông ở trên kia thanh thản,
Cầu xin nút thắt này được tháo gỡ,’ tôi van,
‘Bởi nó đã buộc ràng và làm sai phán đoán.

‘Từ những gì tôi nghe, dường như ông chỉ thấy
Được tương lai chưa tới mà không thể nhận ra
Những khoảnh khắc trôi qua trong phút giờ hiện tại.’

‘Tình cảnh của chúng ta giống như người viễn thị
Chỉ nhìn thấy những gì,’ ông nói, ‘phía xa xôi.
Nhờ ánh sáng chiếu soi đến từ Người Thống Trị.

‘Với mọi thứ đến gần hoặc hoặc những điều đang tới,
Tâm thức ta mù mờ. Nếu tin tức chẳng sang
Thời chúng ta hoàn toàn không biết về thế giới.

‘Kiến thức này của ta sẽ không tồn tại mãi,
Những gì ta nhìn thấy toàn bộ sẽ tiêu tan
Khi cánh cửa thời gian của tương lai đóng lại.’

Rồi cảm thấy ăn năn bởi lỗi lầm, tôi nói:
‘Làm ơn hãy nhắn dùm linh hồn ngã xuống kia
Rằng con trai của y vẫn còn trong đồng loại.

‘Và hãy nói rằng tôi ngập ngừng khi đáp trả,
Cũng bởi vì tôi đã có những mối nghi ngờ
Mà chính ông nãy giờ đã tận tâm giải toả.’

Lúc bấy giờ thầy tôi triệu hồi tôi trở lại,
Nên tôi vội van nài xin hồn nói tôi hay,
Rằng còn có những ai ở trong hầm mộ ấy.

Ông nói: ‘Hơn một nghìn vong nhân nằm dưới mộ:
Frê-đê-ríck đệ nhị và Giáo Chủ Hồng Y.
Số còn lại dưới kia ta sẽ không thổ lộ.’

Khi lời nói vừa ngưng linh hồn liền tan biến,
Và tôi quay trở về với cổ đại thi nhân,
Những điềm báo chẳng lành lòng vẫn còn suy diễn.

Thầy dẫn đạo mở lời khi cùng nhau bước tới:
‘Tại sao con bối rối?’ Tôi đưa mắt nhìn thầy,
Rồi từ tốn trình bày những gì tôi được hỏi.

‘Con cứ giữ trong lòng những ngôn từ chống đối,’
Bậc đạo sư trả lời – rồi đưa ngón tay lên
‘Nhưng cũng phải lưu tâm những gì ta sắp nói.’

‘Khi con ngước mắt nhìn trước dung nhan rực rỡ
Với ánh mắt dịu hiền thấy rõ mọi nguồn cơn,
Chuyến hành trình đời con sẽ trở nên sáng tỏ.’

Hai thầy trò chúng tôi cùng rẽ sang bên trái.
Bỏ lại những pháo đài rồi hướng về trung tâm
Theo lối đi âm thầm dẫn vào thung lũng tối.

Từ Chốn Đó Xông Lên Rặc Một Mùi Hôi Thối.

========
* Pháp Hoan dịch từ bản dịch tiếng Anh của Robert và Jean Hollander, tham khảo thêm các bản dịch của Allen Mandelbaum, John Ciardi, A. S. Kline và Henry Wadsworth Longfellow.
* Artwork by Gustave Dore
* Ủng hộ Pháp Hoan: https://phaphoan.com/contact/
* Xin không đăng lại bài viết này khi chưa có sự đồng ý của dịch giả.